کودکان، با وجود آنکه به نظر میرسد دنیایی شاد و بدون دغدغه داشته باشند، میتوانند از بیماریهای روانی پیچیدهای مانند اضطراب و افسردگی رنج ببرند. این مشکلات روانی در کودکان به دلایلی مانند تغییرات محیطی، فشارهای تحصیلی، مشکلات خانوادگی یا حتی زمینههای ژنتیکی به وجود میآیند.
از نگاه یک روان شناس کودک، در بسیاری از موارد، این اختلالات به دلیل علائم غیرمشهود یا پنهان بودن، توسط والدین، معلمان و حتی کادر درمان نادیده گرفته میشوند.
در این مطلب به بررسی اضطراب و افسردگی در کودکان، علائم پنهان آنها و راهکارهایی برای شناخت بهتر این اختلالات خواهیم پرداخت.
اضطراب در کودکان؛ نه فقط یک نگرانی کوچک
اضطراب یکی از شایعترین اختلالات روانی در کودکان است که میتواند بر زندگی روزمره آنها تاثیرات منفی بگذارد. این نوع اضطراب با نگرانیهای مداوم، ترسهای غیرمنطقی و عدم توانایی در کنترل احساسات ظاهر میشود. کودکان ممکن است در برابر موقعیتهای روزمرهای مانند مدرسه، امتحانات، یا حتی ملاقات با دوستان خود احساس نگرانی شدید کنند. برخی از علائم اضطراب در کودکان که به راحتی قابل مشاهده نیستند عبارتاند از:
- شکایت مداوم از مشکلات جسمی: مانند سردرد، دردهای شکمی یا تهوع، که گاه و بیگاه رخ میدهند.
- نوسانات خلقی شدید: کودک ممکن است به سرعت عصبانی یا ناراحت شود.
- ترسها و نگرانیهای بیش از حد: ممکن است کودک از جدا شدن از والدین یا حتی حضور در محیطهای جدید بترسد.
- رفتارهای اجتنابی: اضطراب اجتماعی یا همان اجتناب از موقعیتهای اجتماعی یا عدم تمایل به انجام فعالیتهای روزمره از جمله بازیهای گروهی.
افسردگی در کودکان؛ فراتر از بیحوصلگیهای گذرا
افسردگی، برخلاف تصور عمومی که تنها مختص بزرگسالان است، میتواند در کودکان نیز بهطور جدی ظاهر شود. این اختلال روانی میتواند تاثیرات عمیقی بر رشد روانی و عاطفی کودک بگذارد و به مرور زمان، زمینهساز مشکلات جدیتری شود. علائم افسردگی در کودکان ممکن است با تغییرات خلقی روزمره اشتباه گرفته شود. برخی از این علائم عبارتاند از:
- کنارهگیری اجتماعی: کودک ممکن است تمایلی به برقراری ارتباط با دوستان یا حتی خانواده نداشته باشد.
- افت تحصیلی: کاهش علاقه به درس و افت ناگهانی در عملکرد تحصیلی یکی از نشانههای مهم افسردگی است.
- خواب یا خوراک نامنظم: مشکلات در خوابیدن، کاهش یا افزایش اشتها، از جمله علائم مهم این اختلال است.
- حس گناه و خودانتقادی: کودکان ممکن است به طور غیرمنطقی خود را مقصر بدانند و به خود انتقادی شدید بپردازند.
بیماریهای روانی پنهان و چالشهای شناسایی آنها
شناسایی بیماریهای روانی پنهان در کودکان معمولا دشوار است، چرا که آنها اغلب قادر به بیان مشکلات خود به وضوح نیستند. علاوه بر این، بسیاری از والدین و معلمان تصور میکنند که تغییرات رفتاری کودکان ناشی از “دورهای گذرا” است و به مرور زمان برطرف میشود. اما عدم توجه به این علائم میتواند مشکلات را تشدید کرده و سلامت روان کودک را در بلندمدت تحت تاثیر قرار دهد.
راهکارهایی برای شناسایی و مدیریت بیماریهای روانی در کودکان
- گفتگو و گوشدادن به کودک: ایجاد فضای امنی که کودک بتواند احساسات و نگرانیهای خود را بهراحتی بیان کند، یکی از مهمترین اقدامات در شناسایی و مدیریت مشکلات روانی است.
- آموزش والدین و معلمان: آگاهیبخشی به والدین، معلمان و مربیان درباره علائم پنهان اضطراب و افسردگی در کودکان، میتواند در شناسایی و واکنش به موقع به این مشکلات مؤثر باشد.
- مشاوره با متخصصین: مراجعه به روانشناس کودک یا مشاور تخصصی میتواند به تشخیص دقیقتر و مدیریت صحیح این اختلالات کمک کند.
- حمایت از کودک: ایجاد محیطی پر از محبت و توجه میتواند به کودک کمک کند تا با احساسات منفی خود بهتر مقابله کند.
- فعالیتهای خلاقانه: فعالیتهای هنری، ورزشی و اجتماعی میتوانند به کودک کمک کنند تا انرژی و احساسات خود را به شکلی مثبت تخلیه کند.
جمعبندی
اختلالات روانی پنهان مانند اضطراب و افسردگی در کودکان میتوانند تاثیرات جدی بر زندگی حال و آینده آنها داشته باشند. شناسایی این مشکلات در مراحل اولیه و ارائه حمایتهای لازم، میتواند از بروز مشکلات جدیتر در آینده جلوگیری کند. والدین، معلمان و جامعه میتوانند با دقت و همدلی به بهبود سلامت روانی کودکان کمک کنند و محیطی سالم و مثبت برای رشد آنها فراهم سازند.
بدون دیدگاه