اختلال شخصیت وابسته (Dependent Personality Disorder یا DPD) یک اختلال روانی است که در آن فرد به طور غیرعادی به دیگران متکی است. این اختلال معمولاً شامل نیاز شدید به مراقبت دیگران، ناتوانی در تصمیم‌گیری‌های روزمره و ترس از ترک شدن می‌شود.
افراد مبتلا به شخصیت وابسته معمولاً احساس می‌کنند نمی‌توانند به تنهایی از خود مراقبت کنند. آن‌ها حتی برای مسائل ساده‌ای مانند انتخاب لباس یا تصمیم‌گیری درباره غذا، نیازمند تایید دیگران هستند. این رفتار اغلب از دوران کودکی یا نوجوانی آغاز شده و بدون درمان، به بزرگسالی نیز ادامه می‌یابد.
علائم اختلال شخصیت وابسته
علائم این اختلال شامل موارد زیر است:
- مشکل در تصمیم‌گیری‌های روزمره بدون تایید دیگران.
- اجتناب از مسئولیت‌های شخصی و سپردن آن‌ها به دیگران.
- ناتوانی در شروع یا انجام پروژه‌ها به تنهایی.
- ترس شدید از ترک شدن و احساس درماندگی در زمان تنهایی.
- نیاز به تایید مداوم از سوی دیگران.
- اجتناب از اختلاف و تعارض در روابط به دلیل ترس از دست دادن حمایت.
سبب‌شناسی اختلال شخصیت وابسته
عوامل متعددی می‌توانند به ایجاد این اختلال منجر شوند، از جمله:
- تجربه تروماهای کودکی: مانند سوءاستفاده عاطفی یا جسمی.
- ژنتیک: افرادی که در خانواده خود سابقه اختلالات اضطرابی یا وابستگی شدید دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- محیط خانوادگی یا فرهنگی: که بر تکیه بر دیگران و پیروی از اقتدار تاکید دارد.
تشخیص و درمان اختلال شخصیت وابسته
تشخیص این اختلال توسط روانشناس یا تراپیست شخصیت وابسته و معمولاً از طریق بررسی تاریخچه فرد، رفتارها و الگوهای فکری انجام می‌شود. روش‌های درمانی شامل:
روان‌درمانی:
- درمان شناختی رفتاری (CBT): برای تغییر الگوهای فکری منفی و افزایش قاطعیت.
- درمان روان‌پویشی: برای بررسی ریشه‌های مشکلات عاطفی.
دارودرمانی:
گرچه دارویی برای درمان مستقیم این اختلال وجود ندارد، اما داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی می‌توانند علائم جانبی مانند اضطراب را کاهش دهند.
شخصیت وابسته در روابط و ازدواج
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته معمولاً در روابط شخصی و ازدواج خود دچار مشکلاتی می‌شوند. آن‌ها ممکن است به شدت به همسر یا شریک زندگی خود وابسته باشند و برای جلوگیری از تعارض، از ابراز نظر یا مخالفت خودداری کنند. این رفتار می‌تواند به مشکلات جدی در زندگی مشترک منجر شود.
سوالات متداول درباره اختلال شخصیت وابسته
1. اختلال شخصیت وابسته چیست؟
اختلالی روانی است که با وابستگی شدید به دیگران، ناتوانی در تصمیم‌گیری و ترس از رها شدن شناخته می‌شود.
2. چگونه می‌توان این اختلال را درمان کرد؟
درمان این اختلال شامل روان‌درمانی (مانند CBT) و در صورت نیاز، دارودرمانی است.
3. آیا شخصیت وابسته قابل پیشگیری است؟
هرچند پیشگیری کامل ممکن نیست، اما با درمان‌های به‌موقع می‌توان مشکلات مرتبط را کاهش داد.
4. تفاوت اختلال شخصیت وابسته با اختلال شخصیت مرزی چیست؟
افراد مبتلا به شخصیت وابسته معمولاً منفعل‌تر هستند و تمایل دارند از تعارض اجتناب کنند، در حالی که افراد با اختلال شخصیت مرزی (BPD) رفتارهای تکانشی و نوسانات خلقی بیشتری نشان می‌دهند.
5. آیا ازدواج با فردی مبتلا به شخصیت وابسته امکان‌پذیر است؟
بله، اما نیاز به تلاش و حمایت متقابل دارد. مراجعه به مشاوره زوج‌درمانی می‌تواند به بهبود روابط کمک کند.
6 دیدگاه ها
برای کمک به کسی که این اختلال رو داره، چه روش‌هایی وجود داره؟
برای درمان این اختلال، روان‌درمانی می‌تونه بسیار مؤثر باشه. درمانگر می‌تونه به فرد کمک کنه تا به خودباوری بیشتری دست پیدا کنه و مهارت‌های اجتماعی و تصمیم‌گیری رو تقویت کنه. همچنین، گروه‌های حمایتی و درمان‌های دارویی هم ممکنه در برخی موارد مفید باشن.
این اختلال چطور می‌تونه روی روابط با دوستان و خانواده تأثیر بذاره؟
اختلال شخصیت وابسته می‌تونه به شدت روی روابط فرد تأثیر بذاره. این افراد ممکنه به خاطر ترس از ترک شدن، به دیگران فشار بیارن یا به راحتی از خواسته‌ها و نیازهای خودشون چشم‌پوشی کنن. این رفتارها می‌تونه باعث ایجاد تنش و نارضایتی در روابطشون بشه.
به نظرتون وقتی کسی اختلال شخصیت وابسته داره، چطور می‌شه این رو تو رفتارهاش تشخیص داد؟
وقتی کسی اختلال شخصیت وابسته داره، ممکنه نشونه‌هایی مثل ترس از تنها شدن، نیاز مداوم به تأیید و حمایت از دیگران، و ناتوانی در تصمیم‌گیری بدون مشورت با دیگران رو نشون بده. این افراد معمولاً به شدت به دیگران وابسته‌اند و ممکنه در روابطشون احساس عدم امنیت کنن.