فومو: چطور اضطراب جا ماندن زندگی ما را کنترل می‌کند؟

فومو (FOMO)، یا همان “ترس از دست دادن”، یکی از پدیده‌های رایج در عصر شبکه‌های اجتماعی است. این اصطلاح برای توصیف احساس اضطرابی استفاده می‌شود که افراد در مواجهه با تصور جا ماندن از تجارب، فرصت‌ها یا اطلاعات دیگران دارند. فومو باعث می‌شود فرد احساس کند همیشه در حال از دست دادن چیزی است و همین مسئله او را به سمت استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی سوق می‌دهد.

فومو چیست و از کجا آمده؟

FOMO  برای اولین بار توسط یک محقق به نام دکتر دن هرمان در اوایل دهه 2000 مطرح شد. او این پدیده را به عنوان نوعی اضطراب ناشی از ترس از دست دادن تجربیات اجتماعی توصیف کرد. با گسترش استفاده از رسانه‌های اجتماعی، این ترس به مرور بیشتر شد و به نوعی “اضطراب مدرن” تبدیل گردید.

در واقع، شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و فیسبوک به ما این امکان را می‌دهند که لحظه به لحظه زندگی دیگران را مشاهده کنیم. اما همین مشاهده، ما را در معرض مقایسه‌ی پیوسته با دیگران قرار می‌دهد. فومو زمانی رخ می‌دهد که ما این تصور را داشته باشیم که دیگران زندگی بهتری از ما دارند و ما چیزی را از دست داده‌ایم.

تاثیر فومو بر سلامت روان

ترس از دست دادن می‌تواند پیامدهای منفی جدی بر سلامت روان داشته باشد. برخی از تاثیرات این پدیده شامل:

1. افزایش استرس و اضطراب:  وقتی فرد احساس کند که همیشه در حال از دست دادن چیزی است، این استرس به مرور زمان افزایش می‌یابد. او ممکن است به طور مداوم به دنبال اطلاعات جدید باشد، بدون اینکه واقعا نیاز به آن داشته باشد.
2. افت تمرکز:  احساس فومو می‌تواند باعث شود فرد نتواند روی وظایف مهم تمرکز کند. او دائماً ذهنش درگیر این است که شاید در جای دیگری، فرصتی را از دست می‌دهد.
3. کاهش عزت نفس:  فومو باعث می‌شود فرد خود را با دیگران مقایسه کند و احساس کند زندگی‌اش کم‌تر هیجان‌انگیز یا موفقیت‌آمیز است. این مقایسه‌ها اغلب نادرست هستند، زیرا شبکه‌های اجتماعی معمولاً فقط بخش‌های خاصی از زندگی افراد را نمایش می‌دهند، نه تمام آن.
4. خستگی دیجیتال:  استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی برای پرهیز از فومو ممکن است به نوعی خستگی دیجیتال منجر شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که ذهن فرد بیش از حد درگیر اطلاعات و تصاویر است و نمی‌تواند از شبکه‌های اجتماعی به طور موثر استفاده کند.

چرا فومو در عصر شبکه‌های اجتماعی بیشتر شده است؟

شبکه‌های اجتماعی به ما امکان می‌دهند که همیشه با دوستان و آشنایان در ارتباط باشیم و از رویدادها و فعالیت‌های آن‌ها مطلع شویم. اما این ارتباط پیوسته با زندگی دیگران به مرور به ما این احساس را می‌دهد که همیشه جا می‌مانیم. به ویژه زمانی که دوستان یا افراد تاثیرگذار (اینفلوئنسرها) تجربیات جذابی را به اشتراک می‌گذارند، فرد ممکن است حس کند که زندگی خودش کمتر جذاب است و چیزی را از دست می‌دهد.

یکی از دلایل عمده افزایش فومو این است که شبکه‌های اجتماعی به ما تصویرهای به شدت “سفارشی‌سازی‌شده” از زندگی افراد ارائه می‌دهند. این تصاویر معمولا بخش‌های مثبت و هیجان‌انگیز زندگی هستند و مشکلات و چالش‌ها نادیده گرفته می‌شوند. در نتیجه، فرد با دیدن این تصاویر، زندگی خودش را با این نسخه‌های غیرواقعی مقایسه می‌کند و احساس کمبود می‌کند.

چطور با فومو مقابله کنیم؟

مقابله با فومو نیازمند آگاهی و ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی است. در ادامه چند راهکار برای کاهش تأثیرات منفی فومو بر سلامت روان آورده شده است:

1. مدیریت زمان در شبکه‌های اجتماعی:  یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با فومو، تعیین زمان مشخص برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی است. به جای اینکه مدام در حال چک کردن شبکه‌ها باشید، ساعات خاصی را برای این کار اختصاص دهید.
2. تمرکز بر لحظه حال:  به جای اینکه ذهن خود را با آنچه دیگران انجام می‌دهند مشغول کنید، سعی کنید روی لحظه حال و تجربیات خودتان تمرکز کنید. مدیتیشن و تمرین‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness)  می‌توانند کمک کنند.
3. به جای مقایسه، قدردانی کنید:  به جای مقایسه خود با دیگران، به داشته‌ها و موفقیت‌های خودتان فکر کنید. ایجاد یک لیست روزانه از چیزهایی که بابت آن‌ها شکرگزار هستید، می‌تواند به بهبود احساسات شما کمک کند.
4. برنامه‌ریزی برای تجربیات واقعی:  اگر فومو به دلیل این است که فکر می‌کنید دیگران زندگی جذاب‌تری دارند، به جای غصه خوردن، برای خودتان برنامه‌ریزی کنید. سفرهای کوچک، تجربیات جدید یا حتی ملاقات با دوستان می‌تواند به شما کمک کند احساس جا ماندن را کمتر تجربه کنید.
5. پیگیری افراد و محتوای الهام‌بخش:  به جای دنبال کردن افرادی که باعث می‌شوند احساس کنید چیزی را از دست داده‌اید، سعی کنید صفحاتی را دنبال کنید که الهام‌بخش و انگیزشی هستند.

جمع‌بندی

فومو یک پدیده‌ی رایج در عصر شبکه‌های اجتماعی است که بسیاری از ما با آن روبرو هستیم. این اضطراب از جا ماندن می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر سلامت روان داشته باشد، اما با مدیریت زمان در فضای مجازی، تمرکز بر لحظه حال و قدردانی از داشته‌هایمان، می‌توانیم با این احساس مقابله کنیم و زندگی بهتری را تجربه کنیم.